Blog door Andries Mellema

Pesten op basisscholen is een serieuze kwestie die om een effectieve aanpak vraagt. In 2016 is daarom de wet Veiligheid op School aangenomen, die onder andere voorschrijft dat scholen in Nederland een veiligheidsplan moeten hebben. In zo’n veiligheidsplan staat bijvoorbeeld hoe je omgaat met agressie of hoe je je personeel traint in veiligheidskwesties. 

Ook de aanpak van pesten is een onderdeel van dit veiligheidsplan. Een goede manier om je aanpak tegen pesten vorm te geven is met een anti-pestprotocol. Het protocol is dus niet per se een juridische vereiste, maar het is absoluut verstandig om het er wel in te zetten. 

Het anti-pestprotocol verdient een centrale rol in het veiligheidsplan om diverse redenen. Het biedt duidelijke richtlijnen voor het effectief aanpakken van pestgedrag, waardoor leerkrachten en onderwijsprofessionals weten hoe ze moeten handelen bij pestgedrag. Door het protocol tot een sleutelelement te maken, erkennen scholen het belang van een veilige, ondersteunende omgeving voor alle leerlingen.

Het belangrijkste argument voor een effectief anti-pestprotocol zijn misschien nog wel de gevolgen als je het niet doet. Over wat pestgedrag kan doen met slachtoffers schreven we hier al een blog. Maar wist je dat er ook voor de daders negatieve gevolgen zijn die verder gaan dan wat strafwerk of vervelende gesprekken? Over deze gevolgen kun je hier meer lezen. 

Het schrijven van een anti-pestprotocol hoeft niet ingewikkeld te zijn.

Genoeg redenen om een anti-pestprotocol in je veiligheidsplan op te nemen dus. Maar wat zet je er dan precies in? Een effectief anti-pestprotocol bevat in elk geval zes onderdelen. Deze zes aspecten behandelen we hieronder.

1: Definitie van Pesten:

Wees helder over wat je wilt aanpakken. Definieer pesten duidelijk in het protocol, zodat er geen verwarring ontstaat. Denk breed: fysiek, verbaal, cyberpesten – alles moet worden gedekt. 

Let op: Een te vage definitie kan leiden tot willekeurige interpretaties. Hierdoor kunnen bepaalde gedragingen onopgemerkt blijven. Wees specifiek en noem voorbeelden om duidelijkheid te verschaffen.

Tip: Wil je meer weten over wat pestgedrag precies is? Lees dan dit blogartikel.

2: Preventieve Maatregelen:

Voorkomen is beter dan genezen. Zorg ervoor dat het protocol ook preventieve maatregelen omvat. Denk aan programma’s die de nadruk leggen op respect, teamwork en empathie.

Let op: Alleen reactief zijn kan de kern van het probleem negeren. Een gebalanceerd protocol focust zowel op preventie als reactie. Het negeren van preventieve maatregelen kan resulteren in een constante brandblusmodus in plaats van een structurele oplossing.

Tip: een overzicht met preventieve middelen vind je op de routekaart

3: Meldingsprocedure:

Maak het melden van pestgedrag makkelijk, maar respecteer privacy. Denk aan zowel mondelinge als schriftelijke meldingen. Creëer een veilige ruimte voor melders.

Let op: Een ingewikkelde meldingsprocedure kan ervoor zorgen dat gevallen onder de radar blijven. Maak het laagdrempelig en begrijpelijk, zodat leerlingen niet afhaken vanwege de complexiteit.

Tip: Het kan een goed idee zijn om je meldingsprocedure eens te testen met leerlingen en hun feedback te gebruiken om het te verbeteren.

4: Aanpak van meldingen

Hoe ga je om met gemelde gevallen? Het protocol moet een gestructureerde aanpak bevatten voor onderzoek en passende interventies, zoals disciplinaire maatregelen, counseling en educatieve interventies.

Let op: Te langzaam reageren kan schade verergeren. Zorg voor een snelle, maar zorgvuldige aanpak. Het ontbreken van een efficiënte interventiestrategie kan resulteren in frustratie bij alle betrokkenen.

Tip: wil je eens oefenen met het aanpakken van pestgedrag? Wij bieden een gratis try-out aan van onze training.

5: Communicatie met Ouders:

Pestgedrag vindt meestal niet in een bubbel op school plaats. De ouders of verzorgers moeten daarom ook op de hoogte blijven. Het protocol moet duidelijk maken hoe communicatie plaatsvindt en welke informatie wordt gedeeld. Transparantie is de sleutel.

Let op: Slechte communicatie kan wantrouwen opwekken. Houd ouders op de hoogte en laat zien dat je het serieus neemt. Het verwaarlozen van communicatie kan resulteren in het verlies van ouderlijk vertrouwen en samenwerking.

Tip: Overweeg je anti-pestprotocol ook (gedeeltelijk) te delen met ouders. Dit kan zorgen voor meer duidelijkheid en transparantie.

6: Evaluatie en Bijstelling:

Het protocol is geen statisch document. Regelmatige evaluatie en bijstelling zijn essentieel om ervoor te zorgen dat het beleid up-to-date en effectief blijft.

Let op: Plan periodieke evaluaties in en neem feedback serieus. Het negeren van evaluaties kan leiden tot het in stand houden van ineffectieve praktijken en het missen van nieuwe trends in pestgedrag.

Tip: Laat leerlingen hun stem horen bij het opstellen of herzien van het protocol. Dit vergroot de betrokkenheid en zorgt ervoor dat het aansluit bij hun ervaringen.

Het opzetten van een anti-pestprotocol is een uitdaging, maar hopelijk hebben we je met dit blogartikel wat houvast kunnen bieden. Het kan je veel duidelijkheid bieden en zorgen dat je weet hoe je moet handelen wanneer het nodig is. Zo werken we samen aan een veilige leeromgeving op Nederlandse scholen.